Społeczeństwo

Zagadnienie wolności w poezji Jacka Łukasiewicza z perspektywy filozofii dramatu ks. Józefa Tischnera – zarys problematyki

Krzysztof Garczarek — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Jednym z zasadniczych atrybutów bohaterów lirycznych utworów Jacka Łukasiewicza jest wolność. Osoby te nie są pozbawionymi sprawczości biernymi widzami dramatu istnienia wpisanymi w błędne koło determinizmu. Chociaż istnieją sfery rzeczywistości, wobec których są bezradne, to jednak nie są uwarunkowane oktrojowanym przez Absolut nieuchronnym losem – fatum. Bohaterowie tej twórczości dysponują możliwością dokonania wyboru – ograniczonego ludzkim sposobem istnienia jako bytu pochodnego od umysłu Absolutu. Problematyka wolności zajmuje poczesne miejsce również w refleksji filozoficznej autora Sporu o istnienie człowieka. Tischnerowskie ujęcie wolności jako wartości możemy nazwać aksjologiczną koncepcją wolności. To właśnie przede wszystkim aksjologia wiąże antropologię ks. Józefa Tischnera z filozoficznymi fundamentami poezji Łukasiewicza. W niniejszym artykule autor wykazuje i omawia pokrewieństwa między wizjami świata prezentowanymi w twórczości obu autorów, posługując się egzemplifikacjami z materiału literackiego oraz pism Tischnera.

Podstawowe aspekty problematyki wolności w sferze społeczno-gospodarczej w świetle myśli etycznej ks. prof. Józefa Majki

Adam Kucharski — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Problematyka wolności, analizowanej pod kątem jej wymiaru społecznego (zwłaszcza gospodarczego), formalnie stanowi jeden z filarów współczesnej cywilizacji zachodniej. Do społecznej roli zasady wolności nawiązuje również ks. prof. Józef Majka, przy czym w swych publikacjach kieruje on swą uwagę w stronę filozoficzno-etycznej natury wolności, wyprowadzając ją implicite z personalistycznej perspektywy ludzkiej egzystencji. W ten sposób, odwołując się do duchowej zasady istnienia osoby i kluczowej roli wolności w procesie rozwoju jednostki, omawia aspekty prawie przemilczane w szerszym odbiorze społecznym. Ten brak stanowi poważny argument za przypomnieniem rzeczonej perspektywy, obecnej w refleksji ks. prof. Józefa Majki.

Wolność i zniewolenie w literaturze. Analiza problemu na podstawie Dziadów część III oraz Medalionów

Aleksandra Malich — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Artykuł analizuje przedstawienie wolności w Dziadach część III Adama Mickiewicza i Medalionach Zofii Nałkowskiej. Konrad, jako buntownik i wizjoner, reprezentuje pozorną wolność, związaną zarówno z samostanowieniem narodu, jak i duchową walką jednostki. Medaliony pokazują, jak wojna odbiera ludziom fizyczną wolność, godność i człowieczeństwo. Wolność przejawia się w małych aktach oporu i zachowaniu wewnętrznej niezależności mimo zewnętrznych ograniczeń. Oba dzieła podkreślają, że temat wolności i zniewolenia jest uniwersalnym problemem ludzkiego doświadczenia, kształtującym tożsamość i moralność.

Samobójstwo wyrazem wolności czy tchórzostwa? O schopenhauerowskim ujęciu wolności woli ludzkiej w kontekście zagadnienia samobójstwa

Piotr Henryk Malich — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Autor artykułu przedstawia rozumowanie Artura Schopenhauera na temat decyzji o samobójczej śmierci jednostki. Przywoływane odniesienia mają za zadanie uszczegółowić wywód niemieckiego filozofa, wskazując na ciągłość między stanowiskami zajmowanymi przez Schopenhauera w kwestiach dotyczących wolności woli ludzkiej oraz postrzegania świata fizycznego. Efektem takiego rozumowania jest dowiedzenie, że postrzeganie zagadnienia samobójstwa przez Schopenhauera jest warunkowane przez wyrażany przez niego w pismach woluntaryzm oraz postulowaną „drogę” postępowania i kształtowania życia poprzez zaprzeczenie własnej woli i kontemplację.

Wolność a uleganie namiętności w klasycznej myśli filozoficznej. Platon i Arystoteles o wolności – spojrzenie filozofa XXI wieku

Przemysław Mazurek — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Artykuł analizuje problematykę wolności w klasycznej myśli filozoficznej na przykładzie nauk Platona i Arystotelesa. Rozważania tych wielkich filozofów klasycznych mogą stanowić inspirację do refleksji nad zagadnieniem wolności we współczesnym świecie. Artykuł przedstawia wolność jako byt dobra, w którym dusza w dążeniu do samodoskonalenia odkrywa prawdziwą wiedzę dzięki rozumowi. Ponadto rozważania dotyczą aktu woli jako zdolności do podejmowania decyzji w opozycji do irracjonalnego poddania się namiętnościom.

Czy problem wolnej woli istnieje? Próba powiązania zagadnienia zasady indywidualizacji z problemem wolnej woli w kontekście teorii woli św. Augustyna

Krzysztof Piętak — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Problem wolnej woli jest niezwykle trudny do właściwego ujęcia. W drugiej i trzeciej części tego artykułu przedstawiam historyczne i merytoryczne powody tego stwierdzenia. W czwartej części próbuję wykazać, że przebieg debaty na temat wolnej woli we współczesnej filozofii analitycznej służy zarówno jako ilustracja, jak i potwierdzenie diagnozy zaprezentowanej w drugiej i trzeciej części. W piątej części argumentuję za znaczeniem opisu wolnej woli autorstwa św. Augustyna w historii tego problemu. Próbuję również pokazać, że dla tego myśliciela problem wolnej woli był w istocie tożsamy z problemem zasady indywidualizacji.

Prawda i wolność jako aksjologiczne fundamenty człowieczeństwa – wokół rozważań Tadeusza Kotarbińskiego

Tomasz Staniszewski — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Artykuł analizuje koncepcje prawdy i wolności, które według Tadeusza Kotarbińskiego stanowią etyczne fundamenty człowieczeństwa. Filozof ze szkoły lwowsko-warszawskiej przedstawia kondycję ludzką jako wewnętrzną walkę jednostki o własną tożsamość, świat i lepszą codzienność, opartą na dążeniu do prawdy i wykorzystaniu daru wolności. Rozważania te mają na celu ukazanie, jak wartości takie jak miłość, prawda, dobro i piękno mogą inspirować do samotransformacji oraz odgrywać kluczową rolę w budowaniu etycznej wspólnoty.

Sztuka w obronie i przeciw ludzkiej wolności – zarys relacji z perspektywy tomistycznej filozofii sztuki

Mateusz Woch — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Przedmiotem artykułu jest zagadnienie relacji sztuki i wolności w świetle filozofii sztuki wypracowanej na kanwie tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, uprawianej przez XX-wiecznych neotomistów. Artykuł zawiera charakterystykę sztuki jako określonego typu możności, przy przyjęciu definicji sztuki jako sprawności praktycznego intelektu oraz jej teorii prywatywno-mimetycznej, przy szczególnym rozważeniu aspektu prywatywnego, według którego racją i kontekstem sztuki są bytowe braki. Wolność, będąca cechą możności, którą jest sztuka, oraz specyfika poznania i działania pojetycznego stanowią uzasadnienie wolności sztuki, która może działać zarówno ku wspomaganiu wolności i dobra człowieka, jak i przeciwko nim.

Obowiązek niedopuszczenia do zatarcia śladów i dowodów czynu zabronionego przez instytucje państwowe i samorządowe, a także publiczne i niepubliczne szkoły oraz placówki oświatowe

Dominik Baranowski — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Artykuł analizuje obowiązki nałożone na instytucje państwowe i samorządowe, a także publiczne i niepubliczne szkoły oraz placówki oświatowe, w zakresie zapobiegania zatarciu śladów i dowodów czynów zabronionych. Omówione zostają przepisy regulujące te działania, wskazanie podmiotów zobowiązanych do reakcji w zależności od wieku sprawcy oraz różnice między pojęciami przestępstwa i wykroczenia. Przedstawiono również definicje śladu i dowodu oraz procedury ich zabezpieczenia. Artykuł kończy się analizą porównawczą przepisów i wnioskami de lege ferenda.

Zakorzenieni w naszej historii – Jan Paweł II w Legnicy o Henryku Pobożnym

Stanisław Andrzej Potycz — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Papież Jan Paweł II podczas piątej pielgrzymki do Polski 2 czerwca 1997 r. odwiedził Legnicę. Tam – na lotnisku położonym niedaleko Legnickiego Pola, gdzie 9 kwietnia 1241 r. rozegrała się bitwa pod Legnicą, w której wojska polskie dowodzone przez księcia Henryka II Pobożnego walczyły z Tatarami – odprawił Mszę św., podczas której wygłosił homilię. Nawiązał w niej m.in. do wydarzenia z 1241 r. I właśnie tej części homilii jest przede wszystkim poświęcony artykuł. Przypomniano w nim także okoliczności, które doprowadziły do wizyty Jana Pawła II w Legnicy oraz jego wypowiedzi na temat bitwy legnickiej i Henryka Pobożnego. W Legnicy papież powiedział, że jest to miejsce historyczne, na którym książę Henryk Pobożny, syn św. Jadwigi, stawił czoło najeźdźcom ze Wschodu – Tatarom, wstrzymując ich groźny pochód ku Zachodowi. Zauważył też, że chociaż bitwa była przegrana, to wielu historyków uznaje ją za jedną z ważniejszych w dziejach Europy. Dodał, że bitwa ta ma wyjątkowe znaczenie z punktu widzenia wiary i rozważał, jakie motywy przeważały w sercu Henryka Pobożnego – chęć obrony ojczystej ziemi i udręczonego ludu czy też wola powstrzymania wojsk mongolskich zagrażających chrześcijaństwu. Doszedł do wniosku, że te motywy były nierozłączne, stwierdzając: „Henryk, oddając życie za powierzony jego władzy lud, równocześnie oddawał je za wiarę Chrystusową. I to był znamienny rys jego pobożności, którą ówczesne pokolenia dostrzegały i zachowały jako przydomek”.

Rodzina chrześcijańska: wyzwania mediów i eurosieroctwo

Daniel Strzelczyk — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Artykuł zawiera teoretyczne rozważania, a jego przedmiotem są dwie główne kwestie. Artykuł analizuje rolę tradycyjnych wartości chrześcijańskich w kontekście rodziny, która została zaprezentowana jako communio personarum, czyli wspólnoty osób założonej i ożywianej przez miłość. Rozważania skupiają się także w obrębie współczesnych wyzwań, z którymi zmagają się rodziny. W szczególności koncentrują się na wpływie mediów społecznościowych na rodzinę oraz zjawisku eurosieroctwa. Celem analiz było przedstawienie kompleksowego obrazu rodziny chrześcijańskiej, mając na uwadze zarówno jej fundamentalne wartości, jak i współczesne wyzwania oraz zaproponowanie rozwiązań na rzecz zachowania integralności i roli tradycyjnej rodziny. Artykuł opiera się na interdyscyplinarnym podejściu, w niniejszej analizie wykorzystano teologiczne, pedagogiczne, psychologiczne oraz socjologiczne perspektywy.

Ks. Aleksander Radecki Ars moriendi – ars vivendi. Podręcznik dobrej śmierci. Wrocław: Fundacja Świętego Jana Chrzciciela 2024 ss. 354

Bp Andrzej F. Dziuba — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100

Bp Andrzej Dziuba Pasterz. Kard. Józef Glemp. Dzieje życia od narodzin do 1981. Kraków: Wydawnictwo Stacja7 ss. 283

Martyna Zaremba — Thu, 05 Dec 2024 00:00:00 +0100