Stosunek katolicyzmu wobec ustrojów totalitarnych w XX wieku na przykładzie nauczania wybranych przedstawicieli Kościoła

Piotr Kaczmarek

DOI: https://doi.org/10.58324/s.424

Abstrakt

Relacje przedstawicieli Kościoła katolickiego z rządcami państw o ustrojach totalitarnych są przedmiotem wielu dyskusji i badań historii XX w. Spojrzenie Kościoła na wiele kwestii, takich jak Bóg, człowiek, państwo czy społeczeństwo, diametralnie różniło się od tego, co wyznawały i co próbowały zaprowadzić w świecie ustroje totalitarne. Na przykładzie nauczania wielkich przedstawicieli Kościoła w XX stuleciu, jak papieże Pius XI, Pius XII i Jan Paweł II, a także głów Kościoła w Polsce – prymasa Augusta Hlonda i prymasa Stefana Wyszyńskiego, widać, jak bardzo Kościół katolicki walczył o prawdę – prawdę, której nauczał, a którą totalitaryzm za wszelką cenę chciał usunąć z ludzkich serc.

Słowa kluczowe:

faszyzm, August Hlond, Jan Paweł II, komunizm, Kościół katolicki, nazizm, Pius XI, Pius XII, totalitaryzm, Stefan Wyszyński

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kaczmarek, P. (2025). Stosunek katolicyzmu wobec ustrojów totalitarnych w XX wieku na przykładzie nauczania wybranych przedstawicieli Kościoła. Społeczeństwo, 34(4), 46–56. https://doi.org/10.58324/s.424

Bibliografia

Bieliński K., Ateizm jest totalitaryzmem [w:] Totalitaryzm – jawny czy ukryty?, Lublin 2011, s. 59-66.

Czachorowski M., Współczesna etyka a totalitaryzm. Diagnoza Jana Pawła II, „Człowiek w Kulturze” 2015, nr 25, s. 99-109.

Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus [w:] Jan Paweł II, Dzieła zebrane. I. Encykliki, Kraków 2006, s. 397-445.

Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae [w:] Jan Paweł II, Dzieła zebrane. I. Encykliki, Kraków 2006, s. 531-611.

Jan Paweł II, Orędzie na XIV Światowy Dzień Pokoju 1981 r. Chcesz służyć sprawie pokoju – szanuj wolność [w:] Jan Paweł II, Dzieła zebrane. IV. Konstytucje apostolskie. Listy Motu Proprio i Bulle. Orędzia na światowe dni, Kraków 2006, s. 684-685.

Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków 20052.

Jaroszyński P., Co to jest totalitaryzm? [w:] Totalitaryzm – jawny czy ukryty?, Lublin 2011, s. 17-28.

Kucharczak F., Paląca encyklika, „Historia Kościoła” 2024, nr 5, s. 16-21.

Maryniarczyk A., Filozoficzno-kulturowe źródła totalitaryzmów XX wieku w ujęciu Jana Pawła II, „Człowiek w Kulturze” 2015, nr 25, s. 27-41.

Mazur P.S., Totalitarna koncepcja człowieka w świetle nauczania Jana Pawła II, „Człowiek w Kulturze” 2015, nr 25, s. 201-220.

Nitecki P., Socjalizm, komunizm i ewangelizacja, Lublin 1998.

Pius XI, Encyklika Non abbiamo bisogno (29.06.1931), „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie” 1931, nr 9, s. 354-375.

Pius XII, Encyklika Laetamur admodum (1.11.1956), „Acta Apostolicae Sedis” 1956, t. 48, s. 745-748.

Signifredi M., Prawdziwe milczenie Piusa XII, „Historia Kościoła” 2024, nr 5, s. 6-15.

Skibiński P., Kościół wobec totalitaryzmów (1917-1989). Światowy katolicyzm i doświadczenie Polaków, Warszawa 2022.

Słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa 2007.

Stawrowski Z., Totalitaryzm [w:] Natura totalitaryzmów. Od modelu Carla J. Friedricha i Zbigniewa Brzezińskiego po zagrożenia XXI wieku, red. E. Habowski, Warszawa 2023, s. 29-42.

Szklarski B., Model przywództwa totalitarnego w ujęciu porównawczym. [w:] Czas totalitaryzmu. Stalinizm, faszyzm, nazizm i pokrewne systemy polityczne w XX wieku, red. J. Szymoniczek, E.C. Król, Warszawa 2011, s. 30-42.

Święte Oficjum, Suprema Sacra Congregatio S[ancte] Office, Decretum (1.07.1949), „Acta Apostolicae Sedis” 1949, t. 41, s. 334.

Tischner J., Rekolekcje paryskie, red. W. Bonowicz, Kraków 2013.

Wyszyński S., Inteligencja w straży przedniej komunizmu. Wybór pism, Kraków 2023.

Wyszyński S., Zapiski więzienne, Warszawa – Ząbki 2001.

Zakrzewski M., Przeciwko zniewoleniu. Zagadnienie totalitaryzmu w przedwojennej publicystyce Stefana Wyszyńskiego [w:] S. Wyszyński, Inteligencja w straży przedniej komunizmu. Wybór pism, Kraków 2023, s. VII-XXXI.